Provizija

Provizija (engl. commission, njem. Provision, Handelsprovision) je općenito naknada koja se posredniku, zastupniku, komisionaru itd. plaća za usluge što posreduju u nekom poslu. Iskazuje se najčešće u postotku od vrijednosti transakcije, a rjeđe u fiksnom iznosu. Ima ih raznih vrsta ovisno o ugovoru, odnosno o subjektima za koje se posrednički posao obavlja (zastupnička, konsignacijska, posrednička, bankovna, brokerska, itd.).

U turizmu redovito se radi o proviziji putničkoj agenciji pri sklapanju agencijskog ugovora o hotelskim uslugama, i ugovora o alotmanu.

Kod agencijskog ugovora o hotelskim uslugama moguće su dvije situacije:

• a) jedna u kojoj u cijenu usluga hotelijera nije uključena provizija koju on plaća putničkoj agenciji (neto cijena), te
• b) druga kod koje je u cijenu usluga uključena i provizija (bruto cijena). Bude li ugovorena neto cijena, hotelijer plaća proviziju putničkoj agenciji posebno, dodatno na tu cijenu, a kod bruto cijene provizija je već uračunata u tu cijenu i od nje se odbija. Kad je u pitanju bruto cijena, hotelijer je dužan platiti putničkoj agenciji od te cijene određeni postotak na račun provizije.
• Putnička agencija za svoj trud oko animiranja, zatim sklapanja ugovora o klijentima i napokon upućivanja putnika hotelijeru ima pravo na naknadu – proviziju, bez obzira na to je li ona ugovorena ili ne. Jasno, strane bi mogle ugovoriti da hotelijer ne plaća proviziju uopće (što je teško zamisliti), ili da je ne plaća za određene usluge ili usluge obavljene nakon određenog nadnevka i sl., što se često ugovara. U tom smislu treba razlikovati pravo na proviziju, koja postoji iako je strane nisu ugovorile, od visine provizije koju strane mogu, ali ne moraju ugovoriti.

Pravo na proviziju može se ugovorom isključiti ili ograničiti, a ako nije drukčije ugovoreno, putnička agencija ostvarenje tog prava može zahtijevati od hotelijera nakon ispunjenja ugovora, odnosno dijela ugovora ako je ugovor dugotrajniji (durativan). Iznosi provizije razlikuju se od proizvoda do proizvoda, od kompanije do kompanije, od teritorija do teritorija i sl.

Mnoga poduzeća stimuliraju ili nagrađuju svoju maloprodajnu mrežu i dodatnim postotkom na uobičajenu proviziju ili im odobravaju druge vidove stimulativnih provizija (incentive commission; overriding commission).

Provizija prema dogovoru je izraz iz hotelske ili transportne ponude turističkoj agenciji, a znači ugovaranje provizije s obzirom na obujam posla. Superprovizija je provizija iznad uobičajenog iznosa, a odobrava se u onim slučajevima kad onaj koji prodaje određeni proizvod ili uslugu postigne iznadprosječne rezultat, te ostvari pravo da na premašenu kvotu dobije viši postotak provizije.